Oefenen in een bijna levensechte situatie door VR

In het therapiegebouw in Hengelo werkt speltherapeut Margreet Lammers in een ruimte die ingericht is voor VR. Bij haar is een cliënt die aangeeft last te hebben van de toenadering van een bepaald persoon. “Oké, we gaan die persoon die jij in gedachten hebt, samen creëren. Hoe lang is hij ongeveer? Draagt hij een bril en heeft hij een baard of snor? En z’n stem,.. zwaar of wat hoger?” Al heel snel ontstaat een figuur die vrij dicht komt bij het profiel dat de cliënt voor ogen heeft. Hij zet de VR-bril met hoofdtelefoon op. Daarmee stapt de cliënt in een virtuele 3D-wereld die hij zelf voor deze situatie gekozen heeft; druk en lawaaierig. Margreet ziet op haar laptop (in 2D) dezelfde situatie en kruipt in de huid van de gecreëerde persoon. Als ze praat tegen de cliënt, wordt haar stem omgevormd tot de gekozen stem van de man. En zo begint de oefening in de VR-ruimte.  

Sneller tot de kern door meerwaarde VR 

Al sinds 2017 werkt Ambiq met VR binnen de therapieën. Zo is er een eigen film gemaakt: een pestervaring waarbij Ambiq een trainingsaanpak ontwikkelt. Verschillende therapeuten, waaronder Margreet, hebben ervaringen met VR. Goede ervaringen, want ze ervaren het als meerwaarde.  

“Als je tegenover iemand zit met angst of met agressieregulatieproblemen, dan is het best moeilijk om écht bij dat specifieke gevoel te komen dat de cliënt ervaart. Inmiddels ben ik ervan overtuigd dat het inzetten van VR bij onze jongerendoelgroep met een licht verstandelijke beperking (LVB), een goed hulpmiddel is. Tijdens het oefenen en werken met VR, zie ik hoe cliënten reageren. De emoties zijn echt! Een cliënt met angst zet letterlijk een pas terug en begint te roepen. Hij steekt z’n armen uit om zich af te weren als er in de virtuele wereld iemand te dicht bij hem komt. Als hulpverlener zie je pure reacties en begrijp je sneller wat een cliënt doorstaat en voelt. Na de oefening evalueren we de VR-ervaring. Ik stel vragen over reacties die opvielen, en ga op zoek met de cliënt naar mogelijke oplossingen. Naar reactiemogelijkheden die helpen om beter om te gaan met de situatie. Daar kunnen we dat ook weer oefenen in de VR-omgeving.” 

VR vraagt wat, maar levert ook veel op 

Ambiq is continu op zoek naar manieren om de begeleiding en behandeling zo kwalitatief mogelijk aan te bieden. En ook om de begeleiding en behandeling effectiever en efficiënter aan te bieden. Verschillende onderzoeken wijzen uit dat VR effectief kan zijn bij de behandeling van (sociale) angsten en fobieën. Margreet vertelt over de pilotfase van VR waarin Ambiq zit. “Ten eerste gaat het om inhoud; is het middel toepasbaar voor voldoende cliënten. Niet iedereen heeft het voorstellingsvermogen om op basis van wat hij in VR ziet, hoort en ervaart, de transfer te maken naar het dagelijks leven. Ten tweede vraagt het werken met VR om getrainde hulpverleners. Je moet in staat zijn tot zorgvuldige afstemming met je client. De client kan overprikkeld raken of écht in paniek schieten.”  

Maar Margreet ziet vooral een meerwaarde van VR. Net als andere therapeuten merkt ze dat ze films rondom sociale situaties, pestervaringen en ontspanningsvideo's kan gebruiken in contacten met cliënten. Volgens de therapeuten kan VR in sommige gevallen zelfs een vervanging (in plaats van een aanvulling) zijn van reguliere begeleiding. De ervaring van de therapeuten is dat cliënten vooral ervaringsgericht leren, herhaling nodig hebben, en de praktische toepasbaarheid voor hen voelbaar moet zijn. De mogelijkheden van VR sluiten hierbij aan doordat situaties opgeroepen kunnen worden, dynamisch ingevuld kunnen worden en herhaald toepasbaar zijn. Waar dit in huidige therapie gedaan wordt door bijvoorbeeld rollenspel, wordt dit binnen VR in een zeer realistische context omgezet wat nog meer aansluit bij de beleving. 

En de resultaten? Tachtig procent van de therapeuten zet op z'n minst eens per maand de VR-set in. De weerbaarheidstrainers hebben kennisgemaakt met VR. Enkele therapeuten kunnen andere therapeuten trainen in VR. Er komt in evaluaties duidelijk naar voren dat de cliënt- en medewerkerstevredenheid verandert door de inzet van VR.  

VR: hoe nu verder? 

Er is een meerjarenplan e-health geschreven. Het doel? De stappen beschrijven om tot een volledige integratie van e-health te komen. Binnen Ambiq is er actief geëxperimenteerd met verschillende vormen van e-health en zorgtechnologie. Ook VR. “We hebben binnen verschillende projecten ervaren dat VR een enorme meerwaarde kan hebben. Zo zien (en ervaren) we dat VR kansen heeft binnen onze therapeutische sessies, trainingen en CGT, aldus een onderzoek van studenten. Meerdere nationale en internationale onderzoeken tonen de effectiviteit en de meerwaarde van VR aan. Maar we zitten nu nog in een pilotfase. Ik hoop dat we de oefenperiode kunnen verlengen om écht goede conclusies te kunnen trekken voor Ambiq”, aldus Margreet. 

Blended hulpverlenen is de volgende stap: de inzet van digitale middelen (zoals Jouw Omgeving, hulpmiddelen binnen Jouw Omgeving, VR en beeldbellen) als integraal onderdeel van de hulpverlening. Dit betekent dat we met z'n allen toewerken naar de ideale mix tussen het face-to-facecontact en de inzet van digitale middelen. De digitale middelen zijn niet alleen een aanvulling, maar ook een vervanging van onderdelen van het hulpverleningstraject. 

Bekijk een video over de inzet van VR in de geestelijke gezondheidzorg.